ismin beş halini pekiştirmek amacıyla hazırlanmış çevrimiçi çoktan seçmeli bir sınavdır.
Diğer etkinliklerimiz için aşağıdaki butona tıklayınız.
Hal Ekleri Nelerdir?
İsimleri isimlere, fiillere, edatlara bağlayan, diğer kelimelerle ilişki kurarak isimlerin cümlede görev kazanmasını sağlayan eklere ismin hâl ekleri denir. Yalın hal, belirtme hali, yönelme hali, bulunma hali ve ayrılma hali olarak beş farklı şekilde bulunan hal durum ekleri, isimlerin cümle içindeki görev ve anlamlarını belirtmekte kullanılır.
Hal ekleri konusunda öğrenciler tarafından merak edilen en önemli iki soru ise hal ekleri yapım eki midir ve hal ekleri çekim eki midir sorusudur. İsmin hal ekleri; yapım eki değil çekim ekidir.
- Yalın Hal
- Herhangi bir eki yoktur.
- İsimlerin hiçbir hal eki almamış halleridir.
- Çoğul, iyelik ve bildirme eki almış olabilir.
- Bu durumda da yalın halde sayılırlar.
- Yalın haldeki isimler cümlede özne, belirtisiz nesne veya yüklem görevinde bulunabilir.
Örnek:
Ev, okul, araba, sehpa, kapı, bardak, tahta vs.
Önemli Not: Birleşik kelimeler ve yalın eki almış kelimeler de ismin yalın halini değiştirmezler.
Örnek:
Kalemlik, akıllı, tanksavar, gecekondu vs.
- Belirtme Hali
- I, -i, -u, -ü eklerini alan isimler bu duruma girer.
- Bu isimler genellikle belirtili nesne olur. Belirtili nesneyi bulmak için yükleme “Neyi? Kimi?” soruları sorulur.
Örnek:
Babam evi badana yaptıracak
Bu düşünceni kimseye anlattın mı?
Telefonumu suya düşürdüm.
Bahçedeki büyük odunu ikiye ayırdım.
Önemli Not: 3. tekil şahıs iyelik eki olan -i ve -si ekleri hal eki değildir:
Örnek:
(Onun) Kıyafeti kirlenmiş.
Şu kıyafeti uzatır mısın? – Belirtme hal eki
- Yönelme Hali
- -a /-e ekiyle yapılır. İsmin -e hâli de denilir.
- Yüklemin yöneldiği yeri, nesneyi ya da kavramı gösterir.
- Yönelme hâlinde, ismin belirttiği kavrama yöneliş, dönme, yaklaşma, ulaşma söz konusudur.
- Yönelme hâlindeki kelimeler cümlede dolaylı tümleç ve yüklem olabilir.
- Dolaylı tümleç; yükleme sorulan “neye, kime, nereye” sorularının cevabıdır.
Örnek:
Geç oldu, artık eve geçelim.
İstediğin kitapları masaya koydum.
Bahçeye çıkıp biraz oynayalım mı?
En sevdiğim sanatçı bugün İzmir’e geliyormuş.
Bahçedeki ağaçlara su verdin mi?
Önemli Not: Yönelme durum ekleri kimi zaman ‘’için edatı’’ kimi zaman da ‘’zarf tümleci’’ görevinde bulunabilirler.
Örnek:
Akşama kar bekleniyor. (Zarf Tümleci)
Ona (Onun için) bir hediye alacağım. (İçin edatı)
- Bulunma Hali
- -da/-da ekiyle yapılır. Büyük ünlü uyumuna göre -ta/-te şeklini de alabilmektedir.
- Eylemin yapıldığı yeri, nesneyi ya da soyut kavramı bildirir.
- Genellikle kimde, nede, nerede sorularına cevap vererek dolaylı tümleç olur.
Örnek:
Babamda hiç para kalmamış.
Üniversite hayatı boyunca yurtta kaldı.
Çekmecede bulaşık süngeri var.
- Ayrılma Hali
- -dan/-dan” ekiyle yapılır. Ünlü uyumuna ve ünsüz sertleşmesi kuralına göre “-tan/-ten” şeklini de alabilir.
- Eklendiği kelimeyi dolaylı tümleç yapar ve çıkma, ayrılma, uzaklaşma durumunu bildirir.
- İsmin ayrılma hâli, yani dolaylı tümleç; yükleme sorulan nereden, kimden, neden sorularının cevabıdır.
Örnek:
Gurbetten geleli henüz üç yıl oldu.
Ben dostumdan başkasına güvenmem.
Ağabeyim dün askerden döndü.
Yediğimiz yemekten hepimiz zehirlendik.
Bahçeden sandalyeleri getirir misin?